Εμμηνορρυσιακός κύκλος: Όλα αυτά που δεν γνωρίζατε για την περίοδο σας

Από: Χατζηαποστόλου Κωνσταντίνα, Μαία

Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος θεωρείται ένας δείκτης της φυσιολογικής λειτουργικότητας ενός υγιούς θήλεος ατόμου (Nelson et al., 2003), αν και δεν αντανακλά απαραίτητα το επίπεδο της γονιμότητας. Η έμμηνος ρύση αποτελεί ένα συνεχόμενο φυσιολογικό φαινόμενο που πραγματοποιείται με ρυθμικό τρόπο, για το 1/3 τουλάχιστον της ζωής των περισσότερων γυναικών, ενώ πολλές διαταραχές της έμμηνου ρύσεως αποδίδονται σε προβλήματα της φυσιολογίας και του ενδοκρινικού συστήματος.

Από πού προέρχεται αυτό το αίμα που βλέπουμε κάθε μήνα στην περίοδο; Φυσιολογικά, κάθε μήνα απελευθερώνεται από μία ωοθήκη ένα ωάριο με σκοπό την γονιμοποίηση του. Επομένως, η μήτρα για να υποδεχτεί το γονιμοποιημένο ωάριο, σε μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη, παχαίνει το τοίχωμα του ενδομητρίου. Έτσι, όταν δεν προκύψει γονιμοποίηση του ωοκυττάρου ή δεν εμφυτευτεί το γονιμοποιημένο ωάριο - ζυγωτό με επιτυχία στην κοιλότητα της μήτρας, τότε ακολουθεί η απόπτωση του ενδομητρίου. Πιο απλά, το υλικό της έμμηνου ρύσεως αποτελείται από κύτταρα αίματος και από το ωάριο που δεν γονιμοποιήθηκε. Μόλις η απόπτωση του ενδομητρίου ολοκληρωθεί, ο κύκλος αρχίζει πάλι από την αρχή.

Εμμηναρχή

Η εμμηναρχή σηματοδοτεί την έναρξη της αναπαραγωγικής περιόδου της ζωής ενός θήλεος ατόμου, καθώς θεωρείται ως το αναπτυξιακό ορόσημο της εφηβείας ενός κοριτσιού. Δυστυχώς, δεν είναι όλα τα έφηβα κορίτσια εξίσου ενημερωμένα για την εμμηναρχή είτε από την οικογένεια είτε από το σχολείο, για το λόγο αυτό πολλές φορές το βίωμα της εμμηναρχής είναι δυσάρεστο. Μόλις εκδηλωθεί η πρώτη περίοδος, θα έχουν έναν εμμηνορρυσιακό κύκλο διάρκειας περίπου 21-35 ημερών (ένας μέσος κύκλος έχει διάρκεια 28 ημέρες) και η έμμηνος ρύση, δηλαδή η περίοδος, θα διαρκεί από 3 έως 8 ημέρες.

Πολυάριθμοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό την έναρξη και την ηλικία της εμμηναρχής. Η καθυστερημένη έναρξη της έμμηνου ρύσεως σχετίζεται με το χαμηλό σωματικό βάρος στην εφηβεία. Ωστόσο, η καθυστέρηση της εμμηναρχής είναι πιο πιθανό να σχετίζεται περισσότερο με την κατανάλωση ενέργειας παρά με το σωματικό βάρος αυτό καθαυτό. Για παράδειγμα, ο εμμηνορρυσιακός κύκλος στις αθλήτριες επανέρχεται μόλις σταματήσουν να ασκούνται υπερβολικά, πριν το σωματικό βάρος επιστρέψει σε υψηλότερα επίπεδα (Loucks, 2003).

Φάσεις του εμμηνορρυσιακού κύκλου:

Πάμε να δούμε τις φάσεις του έμμηνου κύκλου μιας γυναίκας. Αρχικά ως πρώτη μέρα του εμμηνορρυσιακού κύκλου μετράμε την πρώτη μέρα που βλέπουμε αίμα (αυτό θα σας βοηθήσει για να μετρήσετε τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου σας).

1. Ωοθηλακική - Παραγωγική Φάση

Όταν η επούλωση του ενδομητρίου ολοκληρωθεί, συνήθως γύρω στην 5η - 7η μέρα του κύκλου, η εμμηνορρυσία σταματά και ξεκινά η παραγωγική φάση. Αυτή η φάση χαρακτηρίζεται από την αύξηση του στρώματος και των αδένων υπό την επίδραση των οιστρογόνων. Επίσης, κρίσιμο γεγονός της ωοθυλακικής φάσης είναι η ανάπτυξη του ωοκυττάρου.

2. Ωορρηξία

Στη συνέχεια, όταν θα έχει αναπτυχθεί πλήρως το ωοκύτταρο - ωάριο θα απελευθερωθεί από την ωοθήκη στη σάλπιγγα και θα περιμένει να γονιμοποιηθεί. Σε έναν κύκλο 28 ημερών, η ωορρηξία συμβαίνει φυσιολογικά την 14η μέρα του έμμηνου κύκλου. Αξιοσημείωτο είναι πως λόγω των αυξημένων τιμών των LH, FSH και των οιστρογόνων που λαμβάνουν χώρα πλησίον της ωορρηξίας, παρατηρείται αύξηση των επιπέδων των ανδρογόνων στον ορό. Αυτή η άνοδος μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στη διέγερση της libido, διασφαλίζοντας ότι θα πραγματοποιηθεί σεξουαλική επαφή τη χρονική περίοδο της ωορρηξίας, ώστε να γίνει η γονιμοποίηση του ωαρίου.

* Για να υπολογίσετε την πιθανή μέρα ωορρηξία σας: Διάρκεια έμμηνου κύκλου - 14 μέρες, π.χ. 33 ημέρες διάρκεια κύκλου - 14 = 19η μέρα θα γίνει η ωορρηξία. ΩΣΤΟΣΟ, σχεδόν καμία γυναίκα δεν έχει πάντοτε σταθερό κύκλο, αφού μπορεί λόγω άγχους και άλλων παραγόντων να μεταβληθεί ακόμα και ένας "σταθερός" κύκλος.

3. Ωχρινική - Εκκριτική Φάση

Η φάση αυτή χαρακτηρίζεται από την παραγωγή της προγεστερόνης μέσα στην ωοθήκη από το ωχρό σωμάτιο, καθώς και από την εκκριτική δραστηριότητα των αδένων υπό την επίδραση της προγεστερόνης. Το ωχρό σωμάτιο προέρχεται, αφ' ενός από τα κοκκιώδη κύτταρα που παρέμειναν μετά την ωορρηξία και αφ' ετέρου, από μερικά κύτταρα της θήκης τα οποία διαφοροποιήθηκαν σε ωχρινικά. Η διάρκεια της ωχρινικής φάσης είναι σχεδόν σταθερή, περίπου 14 ημέρες, για τις περισσότερες γυναίκες. Όταν τα επίπεδα της προγεστερόνης μειωθούν απότομα, τότε έρχεται και το αίμα της περιόδου.

4. Ωχρινόλυση

Όταν δεν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη και δεν έχει παραχθεί ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη από το εμφυτευόμενο έμβρυο, τότε το ωχρό σωμάτιο υποστρέφεται στο τέλος της ωχρινικής φάσης, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας γνωστή ως ωχρινόλυση. Καθώς το ωχρό σωμάτιο υποστρέφεται, τα επίπεδα οιστρογόνων, προγεστερόνης και ανασταλτίνης πέφτουν - σε αντίθεση με την εγκυμοσύνη που αυξάνονται.

Επιπτώσεις των διαταραχών πρόσληψης τροφής & της άθλησης στον έμμηνο κύκλο

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κατανάλωση ενέργειας και η υπερβολική άθληση είναι πιθανό να σχετίζεται με ανωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους και με καθυστέρηση ή διακοπή της έμμηνου ρύσεως, ιδίως στα νεαρά κορίτσια. Μόλις τα κορίτσια ή οι γυναίκες απολέσουν μία σημαντική ποσότητα βάρους, περίπου 10-15% του φυσιολογικού σωματικού βάρους, η έμμηνος ρύση διακόπτεται εντελώς. Πειραματικά στοιχεία έδειξαν αμηνορροϊκά κορίτσια, δηλαδή χωρίς περίοδο, τα οποία ασκούνται έντονα, πιθανόν να οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα της λεπτίνης, της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) και της οιστραδιόλης (Welt el al., 2004). Απέδειξαν πως οι ενέσεις λεπτίνης σε γυναίκες με χαμηλά επίπεδα αυτής της ορμόνης, τις βοήθησαν για να έχουν έναν πιο φυσιολογικό κύκλο.

Ακόμα, ένας άλλος λόγος που η μειωμένη πρόσληψη τροφής μπορεί να οδηγήσει σε διακοπή της ωορρηξίας είναι γιατί η τροφή μετατρέπεται σε ενέργεια, η οποία είναι απαραίτητη για τις πολυάριθμες λειτουργίες του ανθρώπου όπως η θερμορύθμιση (δηλ. η διατήρηση της θερμοκρασίας του οργανισμού), καθώς είναι απαραίτητη και για την αναπαραγωγή. Ωστόσο, εάν η τροφή, συνεπώς και η ενέργεια, δεν επαρκεί τότε οι φυσιολογικοί μηχανισμοί θα δώσουν προτεραιότητα στη διατήρηση της θερμοκρασίας, αφού είναι σημαντικότερη για την επιβίωση του ατόμου, παρά στην αναπαραγωγή.

Έρευνες έδειξαν ότι οι γυναίκες με διαταραχές πρόσληψης τροφής που κυοφορούν παρουσιάζουν πληθώρα επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Λόγω της σημαντικής νοσηρότητας και της δυνητικής θνησιμότητας που σχετίζονται με αυτές τις επιπλοκές της εγκυμοσύνης και του τοκετού, οι γυναίκες με διαταραχές πρόσληψης τροφής χρήζουν αποκατάστασης του σωματικού βάρους σε πιο φυσιολογικά επίπεδα πριν την εγκυμοσύνη.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: