Οι παράγοντες του τρόπου ζωής που επηρεάζουν αρνητικά τη γονιμότητα

Από: Χατζηαποστόλου Κωνσταντίνα, Μαία

Αρχικά, τι σημαίνει φυσιολογική αναπαραγωγική ικανότητα; Είναι η βιολογική ικανότητα μιας γυναίκας για αναπαραγωγή, σύμφωνα με τη μηνιαία πιθανότητα σύλληψης (το μηνιαίο ποσοστό σύλληψης του ανθρώπου είναι 20%, αρκετά χαμηλό). Αντιθέτως, ο όρος 'υπογονιμότητα' χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αποτυχία ενός ζευγαριού να επιτύχει σύλληψη έπειτα από 1 χρόνο (σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) ή 2 έτη (σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας), τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς τη χρήση αντισύλληψης. Πρωτοπαθής υπογονιμότητα είναι όταν τα ζευγάρια δεν έχουν συλλάβει ποτέ στο παρελθόν (ακόμη κι αν πρόκειται για αποβολή), ενώ δευτεροπαθής όταν τα ζευγάρια έχουν συλλάβει έστω και μία φορά στο παρελθόν.

Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει ολοένα και περισσότερο ότι οι παράγοντες του τρόπου ζωής του ανθρώπου επηρεάζουν αρνητικά τη γονιμότητα και την αναπαραγωγή. Γι' αυτόν τον λόγο, η προσωπική ευθύνη για την προάσπιση της υγείας συνιστά μια εύλογη προϋπόθεση. Παρακάτω θα αναφερθούν λοιπόν, οι παράγοντες του τρόπου ζωής που επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο τη γονιμότητα και την αναπαραγωγή ενός ανθρώπου.

• Παχυσαρκία:
  

Επηρεάζει τις ορμονικές και μεταβολικές διεργασίες και κατά συνέπεια την ανδρική και γυναικεία γονιμότητα. Στις γυναίκες η συχνότητα ωορρηξίας και συνεπώς η γονιμότητα, επηρεάζονται από το κοιλιακό λίπος. Ακόμα, η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει έκπτωση της λειτουργίας των ωοθηκών και της μήτρας, ενώ επίσης (η παχυσαρκία) μπορεί να σχετίζεται με το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Από την πλευρά του άντρα, μπορεί να προκαλέσει μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης, καθώς και να αποτελέσει αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας.

• Αλκοόλ:
  

Ένα ακόμα θέμα γύρω από το οποίο εξακολουθεί να επικρατεί άγνοια στον γενικό πληθυσμό είναι οι βλαβερές επιπτώσεις της χρήσης του αλκοόλ. Το αλκοόλ έχει τερατογόνο δράση και επηρεάζει τη γονιμότητα και την έκβαση της εγκυμοσύνης, τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες, με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. Επιπλέον, αυξάνει τον κίνδυνο αυτόματων αποβολών και πρόωρου τοκετού, καθώς και επηρεάζει την εμβρυϊκή ανάπτυξη.

• Κάπνισμα:
  

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (1997), περίπου το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού ηλικίας 15 ετών ή άνω είναι καπνιστές. Οι τοξίνες που περιέχονται στον καπνό προκαλούν βλάβες στο DNA. Τέτοιου είδους βλάβες στο DNA έχουν ανιχνευθεί ακόμη και σε περιπτώσεις εξωσωματικής γονιμοποίησης. Επίσης, το κάπνισμα αυξάνει το ποσοστό των αυτόματων αποβολών και των επιπλοκών του πλακούντα, ενώ στον άντρα μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Ωστόσο, οι δυσμενείς επιπτώσεις του καπνίσματος στη γονιμότητα και στην έκβαση της κύησης είναι, στην πλειονότητα τους, αναστρέψιμες. Αφού μετά από ένα χρόνο διακοπής του καπνίσματος, παρατηρείται αποκατάσταση της γονιμότητας και της έκβασης της κύησης στα πρότερα φυσιολογικά επίπεδα.

• Ναρκωτικά:

Η χρόνια χρήση μαριχουάνας προκαλεί ελάττωση του αριθμού και της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων, ωστόσο το σπέρμα μπορεί να επανέλθει σε κανονικά επίπεδα μετά από χρονική περίοδο παύσης. Η χρήση κοκαΐνης δημιουργεί προβλήματα στην στυτική λειτουργία και στον ιστό των όρχεων, καθώς προκαλεί και εκφύλιση των κυττάρων. Επίσης, αυξάνονται οι πιθανότητες αποβολής. Η χρήση ηρωίνης έχει ως αποτέλεσμα να μην παράγεται επαρκές σπέρμα κ.α.

• Περιβαλλοντικοί Παράγοντες:
  

Είναι γνωστό ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την αναπαραγωγική υγεία και τη γονιμότητα μέσω της έκθεσης σε ποικίλες περιβαλλοντικές και διατροφικές χημικές ουσίες. Αυτές οι εξωγενείς ουσίες μπορούν να διαταράξουν τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος. Παραδείγματα ενδοκρινικών διαταρακτών αποτελούν, οι διοξίνες, το DDT, το κάδμιο, τα μυκητοκτόνα, τα βιομηχανικά, οι φθαλικοί εστέρες κ.α. Επίσης, τα οιστρογόνα των αντισυλληπτικών ή τα αντικαρκινικά φάρμακα είναι δυνατόν, εάν συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένες περιοχές, να θέσουν σε κίνδυνο την ενδοκρινική λειτουργία.

• Ακτινοβολία:

Η ευαισθησία των ωοθηκών και των όρχεων στην ακτινοβολία εξαρτάται από τη δόση, το πεδίο της ακτινοβολίας και την ηλικία του ασθενούς. Η καταστροφή του ιστού στις ωοθήκες ή στους όρχεις μπορεί να προέλθει, όχι μόνο από την άμεση ακτινοβολία, αλλά και από την εξάπλωση της δράσης της σε άλλα όργανα της κοιλιάς ή της λεκάνης. Για παράδειγμα, η ακτινοβολία στη λεκάνη μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή της λειτουργίας των σαλπίγγων, οι οποίες είναι απολύτως απαραίτητες για τη γονιμοποίηση του ωαρίου, ενώ η ακτινοβολία στον άνδρα μπορεί να επιφέρει σημαντική έλλειψη τεστοστερόνης.

• Ψυχολογικοί Παράγοντες:
  

Η ικανότητα της αναπαραγωγής μιας γυναίκας διαμορφώνει την ψυχική της ζωή, καθώς η μητρότητα και η αναπαραγωγή θεωρούνται ισχυροί παράγοντες που επηρεάζουν την αντίληψη του εαυτού, την προσωπική ολοκλήρωση και τις επιλογές ζωής μιας γυναίκας. Η γονιμότητα λοιπόν μπορεί να επηρεαστεί από την αμφιθυμία, το άγχος και την κατάθλιψη, αφού σε περιόδους αυξημένου στρες η γυναίκα έχει αλλαγές στον εμμηνορυσιακό της κύκλο και κατ' επέκταση επηρεάζετε και η ωορρηξία. Συμπερασματικά, το ζευγάρι λόγω των ψυχολογικών διαταραχών μπορεί να "ψυχραθεί" και να μην έρχεται τακτικά σε σεξουαλική επαφή.

• Διάφορες Παθήσεις:
  

Οι επιπτώσεις των παθήσεων και της αντιμετώπισης τους, μπορούν να διαταράξουν τη φυσική γονιμότητα. Όπως παραδείγματος χάρη, διάφοροι τύποι γυναικολογικού καρκίνου, καθώς και άλλες συνηθισμένες παθήσεις που συνοδεύονται από διαταραχές της γονιμότητας και των αναπαραγωγικών διεργασιών.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: