Τοξοπλάσμωση και Κύηση: Τι να προσέχετε

Από: Χατζηαποστόλου Κωνσταντίνα, Μαία

Η τοξοπλάσμωση, καθώς και η συγγενής τοξοπλάσμωση είναι μια νόσος που αφορά αρκετά τις έγκυες γυναίκες ή αυτές που σκέφτονται να τεκνοποιήσουν σύντομα. Παρακάτω, θα απαντηθούν ερωτήματα όπως: τι είναι αυτή η νόσος, πού οφείλεται, πως μεταδίδεται, τι συμπτώματα υπάρχουν, πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση, τι επιπλοκές μπορεί να δημιουργήσει, τι πρέπει να προσέχουμε κ.α.

Η τοξοπλάσμωση λοιπόν, είναι μια ζώο-ανθρωπονόσος, οφείλεται στο μονοκύτταρο πρωτόζωο Toxoplasma Gondii, το οποίο πρόκειται για ένα υποχρεωτικά ενδοκυττάριο παράσιτο. Ενδιάμεσος ξενιστής μπορεί να είναι ο άνθρωπος, τα θηλαστικά και τα πτηνά, ενώ τελικός ξενιστής είναι η γάτα και τα αιλουροειδή. (Ξενιστής = Είναι ο οργανισμός που ''φιλοξενεί'' το παράσιτο). Επομένως, μια έγκυος εκτός από τα κόπρανα της γάτας, μπορεί να μολυνθεί επίσης από λαχανικά, φρούτα και χόρτα που δεν έχουν πλυθεί καλά ή από κρέας που δεν έχει ψηθεί αρκετά.

Η μετάδοση του παράσιτου στη γυναίκα γίνεται με «οριζόντια» μετάδοση, δηλαδή το τοξόπλασμα περνά, μέσω του γαστρεντερικού συστήματος, στον οργανισμό της γυναίκας. Αναλυτικότερα, η επίκτητη λοίμωξη της εγκύου δημιουργείται έπειτα από κατανάλωση ωμών λαχανικών τα οποία δεν έχουν πλυθεί καλά ή από κρέας που δεν έχει ψηθεί αρκετά ή ακόμα και μετά από κατανάλωση μολυσμένου ύδατος. Επίσης, «οριζόντια» μετάδοση μπορεί να πραγματοποιηθεί με την επαφή της εγκύου (άμεσα ή έμμεσα) και ακολούθως με την επιμόλυνση των χεριών της, από τα κόπρανα της γάτας. Η «κάθετη» μετάδοση αφορά την κυκλοφορία του παρασίτου στο αίμα της γυναίκας, έπειτα προσβάλει τον πλακούντα με αποτέλεσμα να τον διαπερνά και να εισέρχεται στο έμβρυο. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο γενικώς, δεν παρατηρείται.

Η οξεία τοξοπλάσμωση κατά την κύηση είναι σπάνια (1-8/1.000 κυήσεις) και συνήθως ασυμπτωματική. Σημαντικό είναι να επισημανθεί, πως ο κίνδυνος μόλυνσης του εμβρύου από το τοξόπλασμα αυξάνεται με την πρόοδο της εγκυμοσύνης, ενώ αντιθέτως ο κίνδυνος για βλάβη στο έμβρυο μειώνεται με την πρόοδο της κύησης.

Συμπτώματα εγκύου:

Στο 50% των περιπτώσεων η λοίμωξη είναι υποκλινική, ασυμπτωματική. Στο υπόλοιπο 50% εκδηλώνεται:

• Κακουχία-αδιαθεσία
• Λήθαργος-εξάντληση
• Μυαλγίες, Αρθραλγίες
• Εμπύρετο
• Κεφαλαλγία, Πονοκέφαλος
• Ρίγος
• Δερματικό εξάνθημα
• Φαρυγγίτιδα
• Τραχηλική λεμφαδενοπάθεια
• Ηπατοσπληνομεγαλία

Επιπλοκές εμβρύου:

• Αυτόματη αποβολή λόγω εμβρυϊκού θανάτου
• Ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης (IUGR)
• Πρόωρος τοκετός
• Υδροκεφαλία, μικροκεφαλία
• Ηπατοσπληνομεγαλία
• Ενδοκράνιες ασβεστώσεις
• Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα

Διάγνωση:

Στην έγκυο

• Γενική αίματος.
• Ορολογικός έλεγχος (IgG, IgM αντισώματα),

1. Εάν τα IgG αντισώματα είναι θετικά (+), τότε πρόκειται για παλιά λοίμωξη και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη παρακολούθηση, καθώς είναι σχεδόν μηδαμινές οι πιθανότητες για επαναλοίμωξη.
   
2. Εάν τα IgM αντισώματα είναι θετικά (+), τότε πρόκειται για τωρινή λοίμωξη και πρέπει ακολουθήσει αμέσως θεραπεία.
   
3. Εάν τα IgG και τα IgM αντισώματα είναι αρνητικά (-), τότε δεν είχε και δεν έχει μολυνθεί από το τοξόπλασμα, απλά παρακολουθείται σε όλη τη κύηση για τυχόν μόλυνση (κάθε 4-8 εβδομάδες), επίσης εάν υπάρχει πιθανότητα για λοίμωξη θα πρέπει να κάνει και έναν υπέρηχο κάθε 4 εβδομάδες μέχρι τον τοκετό.
   

• Ανίχνευση τοξοπλασμικού DNA με τη μέθοδο PCR στο αίμα, στους ιστούς και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
• Ανίχνευση παρασίτου με άμεση μικροσκόπηση σωματικών εκκρίσεων.

Στο έμβρυο

• Αμνιοπαρακέντηση (αξιοπιστία έως 100% όταν διενεργείται μετά την 20η εβδομάδα της κύησης)
• Διαγνωστικός υπέρηχος
• Εμβρυικό MRI (μαγνητική τομογραφία)
• Ομφαλιδοπαρακέντηση (ορολογικός έλεγχος αντισωμάτων IgG, IgM και καλλιέργεια αίματος ομφαλού)
• Καλλιέργεια πλακουντιακού ιστού

Εγκυμοσύνη μετά από λοίμωξη από τοξόπλασμα:

Μια γυναίκα μετά από λοίμωξη από οξεία λοίμωξη-ορομετατροπή μπορεί με ασφάλεια να μείνει έγκυος μετά από 6 μήνες.

Συγγενής τοξοπλάσμωση

Συγγενής τοξοπλάσμωση είναι όταν το παράσιτο Toxoplasma Gondii εισέρχεται και πολλαπλασιάζεται στον πλακούντα, επομένως μπορεί να μολυνθεί το έμβρυο. Ο ακριβής μηχανισμός που ο πλακούντας (ένας σημαντικός φραγμός) επιτρέπει κάποια παθογόνα να εισέλθουν, δεν είναι ακόμα γνωστός. Η συχνότητα της συγγενούς τοξοπλάσμωσης είναι 1-4/10.000 γεννήσεις ζωντανών νεογνών. Το 75% των λοιμώξεων είναι σε ασυμπτωματική, υποκλινική μορφή. Μπορεί να εκδηλωθεί, ωστόσο, αμέσως μετά τον τοκετό ή τον πρώτο μήνα μετά τον τοκετό ή ακόμα και στην παιδική ή εφηβική ηλικία. Όσο αυξάνεται η ηλικία της πρώτης εκδήλωσης της νόσου, τόσο ήπιες και λιγότερες είναι οι επιπλοκές στο έμβρυο.

Επιπλοκές νεογνού-παιδιού:

• Νοητική υστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες (85%)
• Σπασμοί (50-80%)
• Ενδοκράνιες περικοιλιακές αποτιτανώσεις εγκεφάλου
• Υδροκεφαλία, Μικροκεφαλία
• Χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια
• Κώφωση
• Ηπατοσπληνομεγαλία
• Λεμφαδενοπάθεια
• Επίσης, ίκτερος, αναιμία, πνευμονίτιδα, πυρετός, εξάνθημα

Θεραπεία:

• Μητρική νόσος: Σπιραμυκίνη
• Εμβρυϊκή νόσος: Σπιραμυκίνη, Σουλφαδιαζίνη, Φυλλικό οξύ, Πυριμεθαμίνη (μετά την 16η εβδομάδα κύησης, γιατί εμφανίζει τερατογόνο δράση) κ.α.

Πρόληψη:

• Κατανάλωση καλά πλυμένων λαχανικών και καλά μαγειρεμένου κρέατος (να αποφεύγονται τα fast food).
• Προφύλαξη τροφών από έντομα, γάτες.
• Να αποφεύγεται η κατανάλωση μη παστεριωμένου νωπού γάλατος.
• Εάν ταξιδεύετε, να προσέχετε για τυχόν μόλυνση του νερού.
• Πολύ καλό πλύσιμο χεριών.
• Μην αγγίζετε το στόμα σας με άπλυτα χέρια, ύστερα από κηπουρική, μετά από καθαρισμό ακαθαρσιών, μετά από χειρισμό σε ωμό κρέας ή άπλυτα λαχανικά.
• Να πλένετε καλά τα οικιακά μαχαίρια ή σκεύη, μετά από χρήση τους σε ωμό κρέας ή άπλυτα λαχανικά.
• Αποφυγή κατοικίδιων, κυρίως γατιών, κατά την εγκυμοσύνη.
• Να γίνεται ορολογικός έλεγχος και γενετική συμβουλευτική.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: