Τι πρέπει να προσέχετε στην υγιεινή του μωρού σας;

Από: Χατζηαποστόλου Κωνσταντίνα, Μαία

Πολλές μητέρες ή μέλλουσες μητέρες, δεν είναι ενημερωμένες για τις αρχές υγιεινής ενός νεογνού που πρέπει να ακολουθήσουν. Ειδικά οι πρωτοτόκες, οι οποίες δεν έχουν κάποια προηγούμενη εμπειρία γύρω από τέτοια ζητήματα, συχνά νιώθουν έντονο άγχος και ανασφάλεια. Γι' αυτό, παρακάτω δίνονται συμβουλές για την περιποίηση του δέρματος του μωρού, για το μπάνιο του, για τη χρήση προστατευτικών κρεμών κατά την αλλαγή της πάνας, για τον καθαρισμό των ματιών, καθώς και για τη φροντίδα του λώρου.

• Το δέρμα του νεογνού:
  

Το δέρμα του νεογνού είναι ευαίσθητο και λεπτό, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα των αλλεργικών αντιδράσεων ή άλλων ερεθισμών. Πολλές φορές μια εξασθενημένη επιδερμίδα χάνει εύκολα υγρά, με αποτέλεσμα αυτό να οδηγήσει σε ξηρότητα και κατ' επέκταση σε ερεθισμούς-ρωγμές. Η ξηρότητα είναι πιο συχνή σε παρατασικά μωρά. Έτσι, πολλές φορές γίνεται χρήση διάφορων ελαίων ή μαλακτικών για την ενυδάτωση του δέρματος του νεογνού. Ωστόσο, κάποιοι ειδικοί θεωρούν πως τις πρώτες 2-4 εβδομάδες μετά τον τοκετό πρέπει να αποφεύγονται τέτοιου είδους κρέμες, αφού κατά τη διάρκεια αυτών των εβδομάδων το ξηρό στρώμα της επιδερμίδας θα αποπέσει και θα δημιουργηθεί ένα νέο στρώμα, το οποίο θα αποκτήσει επαρκή φραγμό.

• Καθαριστικά δέρματος / Επιπρόσθετα μπάνιου:
  

Αν και το πλύσιμο με ζεστό νερό απομακρύνει το μεγαλύτερο μέρος του υλικού που συγκεντρώνεται στο δέρμα του μωρού, ορισμένες ουσίες μπορεί να είναι λιποδιαλυτές, συνεπώς για την απομάκρυνση τους να απαιτείται η χρήση κάποιου ήπιου καθαριστικού. Ωστόσο, τα πολύ συχνά μπάνια, ειδικά αν χρησιμοποιούνται αλκαλικά σαπούνια ή λοσιόν μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο μόλυνσης. Το όξινο pH της επιφάνειας του δέρματος του νεογνού - ονομάζεται «όξινος μανδύας» - προσφέρει προστασία απέναντι στις επιμολύνσεις, αφού έχει βακτηριοστατικές ιδιότητες. Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται τα εμποτισμένα μαντηλάκια κατά τις πρώτες 2-4 εβδομάδες μετά τη γέννηση, ώστε να αναπτυχθεί ο δερματικός φραγμός του μωρού (στα πρόωρα ίσως χρειαστεί περισσότερος χρόνος). Εάν τελικά πρόκειται να χρησιμοποιηθούν καθαριστικά, σαπούνια ή εμποτισμένα μαντηλάκια, θα πρέπει αυτά να έχουν ουδέτερο pH χωρίς ή με ελάχιστο άρωμα ή χρωστικές και θα πρέπει να προορίζονται για χρήση αποκλειστικά σε μωρά και παιδιά (όχι ενηλίκων).

• Μπάνιο:
  

Δεν υπάρχει κοινή συμφωνία γύρω από τη χρονική στιγμή του πρώτου μπάνιου ενός μωρού. Ένα υγιές νεογνό μπορεί να κάνει μπάνιο σύντομα μετά τον τοκετό, αλλά στις περισσότερες κλινικές συνήθως κάτι τέτοιο πραγματοποιείται μετά την μεταφορά της μητέρας στον θάλαμο της. Καλό είναι το πρώτο μπάνιο να γίνεται αφότου η θερμοκρασία του νεογνού έχει σταθεροποιηθεί πάνω από τους 36,8 βαθμούς Κελσίου. Αν και το μπάνιο ελαττώνει τον κίνδυνο λοιμώξεων, δεν είναι απαραίτητο να επιτελείται καθημερινά, ούτε είναι απαραίτητο να λούζεται το νεογνό σε κάθε μπάνιο (τουλάχιστον όμως, μια φορά την εβδομάδα να λούζεται). Παρακάτω θα αναφερθούν τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να προσέχει κάθε γονέας, κατά το μπάνιο του μωρού του.

1. Ο χώρος που γίνεται το μπάνιο πρέπει να διατηρείται ζεστός.
   
2. Το νερό πρέπει να είναι ζεστό-χλιαρό, ούτε καυτό αλλά ούτε και κρύο, περίπου 34-36 βαθμούς Κελσίου.
   
3. Το μπάνιο του μωρού πρέπει να γίνεται με τοπικό πλύσιμο μέχρι να επουλωθεί ο ομφαλός, ώστε να μην βραχεί. Μετά την 20η-25η μέρα μετά τη γέννηση, το λουτρό γίνεται κανονικά.
4. Έτσι, το μπάνιο του μωρού καλό είναι να ξεκινά πρώτα με το τοπικό πλύσιμο της κεφαλής και μετά του σώματος.
5. Για το πλύσιμο της κεφαλής, τυλίξτε το μωρό με μια ζεστή κουβέρτα ή πετσέτα και κρατήστε το με το κεφάλι σε έκταση κάτω από το νιπτήρα ή μία λεκάνη.
6. Να χρησιμοποιείτε μικρή ποσότητα σαπουνιού, ώστε να μην δημιουργηθεί υπερβολική σαπουνάδα.
7. Ο πυθμένας του μπάνιου πρέπει να γεμίζεται αρχικά με κρύο νερό, ώστε να μην καταστεί πολύ ζεστός.
   
8. Η μπανιέρα να μην γεμίζεται πάνω από το μισό.
9. Το κεφάλι του μωρού να υποστηρίζεται, ώστε να μην βυθιστεί στη μπανιέρα.
   
10. Το νεογνό να μην μένει παραπάνω από 5-8 λεπτά μέσα στο νερό. (Ένα υπερενυδατωμένο δέρμα γίνεται πιο εύθρυπτο).
    
11. Να πλένονται καλά οι περιοχές των πτυχών και των κλειδώσεων.
    
12. Τα ρούχα και η πετσέτα του μωρού πρέπει να έχουν σιδερωθεί και να έχουν ζεσταθεί πρώτα, αφού το νεογνό δεν μπορεί να διατηρήσει αυτόνομα τη δική του θερμοκρασία.
    
13. Σκουπίστε απαλά πρώτα το κεφάλι, μετά τον κορμό του και τέλος τα γεννητικά όργανα.
    
14. Εάν το κεφάλι του έχει πιάσει ''νινίδα'' (παχύ στρώμα σμήγματος), να αλείψετε το βράδυ αποστειρωμένη βαζελίνη ή ακόμα καλύτερα με κάποιο λαδάκι (π.χ. αμυγδαλέλαιο, λάδι καρύδας κ.α.) πάνω στο κεφαλάκι του και το πρωί να το λούσετε με σαπούνι.
    
15. Εάν η μητέρα έχει ιστορικό επιληπτικών κρίσεων ή έχει υποβληθεί σε καισαρική τομή, πάντα πρέπει να βρίσκεται κάποιο δεύτερο άτομο για να την βοηθήσει.
    

• Αλλαγή πάνας:
  

Οι πάνες θα πρέπει να αλλάζονται το συντομότερο δυνατόν μετά την αφόδευση ή την ούρηση. Το δέρμα πρέπει να καθαρίζεται με χλιαρό νερό ή ήπια καθαριστικά, προς ελάττωση του κινδύνου ερεθισμών και συγκάματος, καθώς τα ένζυμα των κοπράνων μπορεί να επιτεθούν στην επιδερμίδα του μωρού και να κάνουν λιγότερο όξινο το pH του δέρματος. Καλό θα ήταν να ξεντύνεται το παιδί τόσο όσο χρειάζεται, ώστε να έχετε πρόσβαση στην πάνα και όχι ολόκληρο γιατί μπορεί να κρυώσει. Μη ξεχνάτε να καθαρίζετε τη γεννητική περιοχή μόνο από εμπρός προς τα πίσω και να στεγνώνετε τα γεννητικά όργανα με μία πετσέτα ή με ένα στεγνό βαμβάκι, με ήπιες κινήσεις, πριν κλείσετε την πάνα.

Συμβουλή: Να αλλάζετε συχνά την πάνα του μωρού σας προς αποφυγήν συγκάματος, αλλά και για να διατηρείται στεγνός ο λώρος. Ακόμα, να τοποθετείτε την πάνα διπλωμένη κάτω από τον ομφάλιο λώρο, ώστε να μην υγραίνεται (ο λώρος) με τα ούρα.

• Χρήση προστατευτικής κρέμας:
  

Οι προστατευτικές κρέμες επαλείφονται σε ένα λεπτό στρώμα κατά το άλλαγμα της πάνας, προκειμένου να μειώσουν την τριβή ανάμεσα στην πάνα και στο δέρμα του νεογνού, καθώς και να ελαττώσουν την επαφή του δέρματος με τα ούρα ή τα κόπρανα. Αυτό σε συνδυασμό με την τακτική αλλαγή της πάνας, μπορούν να ελαττώσουν τον κίνδυνο του συγκάματος. Θα πρέπει να προσέχετε αυτές οι κρέμες να επιτρέπουν την δίοδο του υγρού από το δέρμα προς την πάνα, ενώ αντιθέτως να αποτρέπουν την μεταφορά υγρού από την πάνα προς το δέρμα. Επιπλέον, να αποφεύγετε τις κρέμες που περιέχουν αντιβιοτικά-αντισηπτικά, στεροειδή, αρώματα και οξείδια ψευδαργύρου ή τιτανίου. Τέλος, να προτιμάτε τη λανολίνη αντί για την παραφίνη ως μαλακτικό.

• Καθαρισμός ματιών:
  

Τα μάτια του νεογνού δεν πρέπει να καθαρίζονται παρά μόνο εάν υπάρχει κάποιο έκκριμα. Ο καθαρισμός των ματιών μπορεί να πραγματοποιηθεί και κατά τη διάρκεια του μπάνιου. Προκειμένου να ελαττωθεί ο κίνδυνος μεταφοράς τυχόν λοίμωξης από το ένα μάτι στο άλλο, κάθε οφθαλμός πρέπει να καθαρίζεται ξεχωριστά με ένα βαμβάκι ή μαλακή γάζα με φορά από μέσα προς τα έξω. Εάν είναι διαθέσιμο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και αποστειρωμένο νερό, αλλά συνήθως αρκεί το βρασμένο νερό που πρώτα έχει κρυώσει.

Συμβουλή: Εάν καθαρίσετε τα μάτια του μωρού κατά τη διάρκεια του μπάνιου και μετά θέλετε να τα σκουπίσετε με μία πετσέτα, χρησιμοποιείστε διαφορετικά άκρα της πετσέτας για κάθε μάτι.

• Η φροντίδα του λώρου:
  

Ο λώρος μπορεί να αποτελεί πιθανή εστία μόλυνσης, καθώς προσφέρει ιδανικές συνθήκες για αποικισμό και πολλαπλασιασμό μικροοργανισμών (συχνότερα από τον Χρυσίζων Σταφυλόκοκκο). Γι' αυτό είναι απαραίτητη η άσηπτη περιποίηση του ομφάλιου λώρου, αφού τόσο οι τοπικές φλεγμονές του λώρου, όσο και διάφορες λοιμώξεις μπορεί να είναι επακόλουθα της κακής περιποιήσεως του. Η περιποίηση του ομφαλού πρέπει να συνεχίζεται μέχρι την απόπτωση του κολοβώματος και για 7-10 μέρες ακόμα. Επίσης, πρέπει να ελέγχετε τον λώρο για σημεία και συμπτώματα τυχόν λοίμωξης, όπως δυσοσμία, ερυθρότητα, εκροή υγρού, αύξηση θερμότητας, ευαισθησία ή αιμορραγία. Πάρα ταύτα, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν τη χρήση αντισηπτικών στη διατήρηση του λώρου καθαρού, αφού έχει βρεθεί μάλιστα πως η αποκόλληση είναι ταχύτερη όταν δεν εφαρμόζονται τέτοιοι παράγοντες. Επομένως, κάποιοι ειδικοί προτείνουν τη χρήση αντισηπτικών σε νεογνά που ο κίνδυνος λοίμωξης είναι υψηλός, αντιθέτως σε μη υψηλού κινδύνου προτείνουν την επιμελή υγιεινή των χεριών (του ατόμου που καθαρίζει-αλλάζει το μωρό), την καθαριότητα του λώρου με τη χρήση μόνο νερού (έπειτα να σκουπίζεται ταμποναριστά) και τη συχνή αλλαγή της πάνας. Παλαιότερα, συνιστούσαν την περιτύλιξη του ομφαλού με γάζα, ενώ σήμερα αφήνεται το κολόβωμα ακάλυπτο ώστε να ξεραίνεται και να πέφτει γρηγορότερα.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: